Nghĩa gốc nó chỉ đơn giản vậy thôi ạ, thói quen dùng thì muôn màu vạn trạng.
Quân ta đánh thắng quân thù => ta thắng, nó bại
Quân ta đánh bại quân thù => nó bại, ta thắng
Thiết nghĩ cái này khỏi cần tra cứu thêm
:))
He, bác dẫn ra vài đầu văn bản hơi ít, để tôi kể thêm cho bác nửa tá tác phầm có cả “lục” lẫn “bút lục” nhé: ***Phương Đình tuỳ bút lục, Phượng Dực đăng khoa lục, Tam tổ thực lục, Đại Nam thực lục, Thiên Nam ngữ lục… ***Tất cả các chữ “lục” này đều mang nghĩa gốc là *ghi chép *nhưng gần như đã phái sinh thành một *thể *(loại) - hơn là danh từ chung chỉ sách vở (giải nghĩa của cụ Thiều Chửu) - để nhìn vào đó, người ta biết được hình thức/phương pháp tạo nên tác phẩm. Trường hợp có thêm chữ “bút” vào trước chữ “lục” cũng chỉ là cách nói nối dài (cho đỡ “khổ độc”, đồng thời dễ hiểu) của *thể *(loại) ghi chép ấy mà thôi! Còn tôi nói không thấy nó trong các văn cảnh khác (lưu ý chữ “văn cảnh”) là ý nói người ta không dùng nó như cách bác nói, rằng “bút lục một hoạt động” - chỗ này có lẽ tôi đã hiểu nhầm bác dùng “bút lục” như một động từ. Cũng cần nhắc bác đọc kỹ câu này của tôi: “Bút lục ngày nay được sử dụng và hiểu thông dụng…” - viết ra một câu như vậy, hẳn người viết không thể nào là người cẩu thả, hồ đồ!
Tương tự, với từ ký lục (như trong Ký lục tiên tổ sự tích), thực chất nó là thể ký (phả ký nhà Trạng Bùng) - một danh từ - chứ cũng chưa rõ ở đâu dùng nó như động từ trong các văn cảnh cụ thể cả. Điều thú vị là, ký lục, trong một số tài liệu, còn để chỉ chức quan coi việc hình án, thưởng phạt quan chức cấp dưới, lễ nghi khánh tiết ở triều Nguyễn. Cũng là một chức vụ thay vì hoạt động của con người!
Cuối cùng, bác không nên đoán mò rồi triết lý kiểu ông cụ non để mỉa mai người khác. Học hay tra cứu, tham khảo Internet là điều đáng được khuyến khích. Chỉ sợ chẳng biết cách mà tra thôi!
Lạy các cụ, có lẽ các cụ dừng ở đây được rồi đó. Không khéo mai mốt toàn án lại lôi topic này vô làm “bút lục” cho một vụ án vô tiền khoáng hậu về bàn luận quá sôi nổi trên HHVN. 