**Một trong số những nghề chuyên rong ruổi trên đường phố là mua bán ve chai.
**http://img535.imageshack.us/img535/2606/indexew.jpg
](“http://img535.imageshack.us/img535/2606/indexew.jpg”)
Khác với lượm ve chai thường làm việc vào tối đêm. Giờ đó họ bới xổ tung các thùng rác không sợ ai kêu ca rác vương vãi. Người mua ve chai, còn gọi đồng nát, làm việc ban ngày từ sáng tới chiều xế. Sau khi mang các thứ mua được trong ngày tới bán cho các vựa ve chai cân mua vào cuối ngày, họ cũng về nghỉ, kết thúc một ngày làm việc mệt nhọc.
Mua ve chai là nghề đi nhiều, đi suốt ngày không nghỉ ngơi qua phố phường, luồn lỏi mọi hẻm nhỏ ngoằn ngoèo để thu mua đủ thứ vật dụng cũ người ta bỏ đi không dùng tới.
Riêng những chung cư mới xây sau này thường không cho hàng rong vào nên tiếng rao “Ai ve chai” không vọng lên nổi tầng cao. Mất mối ve chai đáng kể ở những nơi đó.
Ve chai “cao cấp” là những người đàn ông đạp xe rảo các xóm mua đồng hồ, điện thoại, TV, nồi cơm điện… Những đồ gia dụng này mua về được tân trang rồi mang bày bán tại các khu chợ hay lề đường chuyên bán đồ cũ. Người nghèo ra đó sắm đồ. Những món hàng dù cũ nhưng vừa túi tiền và vẫn tạm dùng được.
Nghề ve chai truyền thống chỉ thu mua hàng phế thải rồi bán lại chứ không tốn công tân trang. Người hành nghề này toàn phụ nữ vì nó không đòi hỏi chuyên môn nào ngoài sức chịu đựng dẻo dai mỗi ngày đi bộ cả chục cây số. Công việc tuy dầu dãi nhưng các chị đều cố gắng giữ gìn nhan sắc. Họ đội nón lá với quai nón kéo rộng che kín nửa mặt, tay đi găng dài chống nắng và chân mang tất dày để đỡ bị phồng.
Trước kia, người mua ve chai kẽo kẹt quang gánh. Khi mua đầy hai sọt, họ quay lại vựa bán hết hàng rồi mới đi tiếp. Bây giờ không còn ai gánh gồng nhọc nhằn như vậy nữa mà đẩy chiếc xe ba bánh nhỏ. Với loại xe tiện lợi này, chị ve chai vẫn có thể len lách vào hang cùng ngõ hẻm. Nhờ thùng xe rộng hơn chiếc sọt ngày xưa nên dù hàng nhiều, chị vẫn đi luôn một mạch tới chiều mà không cần quay về giữa chừng. Chỉ có điều đẩy xe đỡ mệt nhưng lại tốn chi phí bảo dưỡng hơn gánh. Ngày nào cũng hoạt động mười tiếng hơn nên chiếc xe cần tu sửa thường xuyên. Nào là mòn vỏ, tụt ốc, rớt khung… nên phải ghé hàng sửa xe hoài.
Ve chai buôn bán những món hàng gần như vất đi nên không cần vốn nhiều và không có hàng tồn kho. Mua một ký giấy giá bốn ngàn, một ký sắt vụn năm ngàn, ba trăm đồng cho một lon bia… Ðến cuối ngày thu về ngay cả vốn lời. Chiếc xe đẩy khoảng năm đến sáu trăm ngàn và khoảng một triệu làm vốn là đủ.
Người mua bán ve chai thường đi mua hàng theo từng khu vực. Người nào quen khu vực nấy. Thông thường người trọ ở đâu đi rong khu đó nhưng số lượng người buôn bán không thể tập trung quá đông một chỗ nên họ phải tản ra. Có người trọ quận 4 nhưng chuyên đi khu vực Bình Chánh và bán hàng cho vựa ở quận 10 chẳng hạn.
Việc buôn bán thất thường. Hôm nào may mắn gặp chỗ sửa nhà, dọn nhà… mua được đầy xe hàng, họ phải chở đến vựa rồi quay lại lần nữa hay kêu chị em lại chia bớt. Ngược lại, có hôm suốt ngày chỉ mua được vài ký giấy lời mấy ngàn không đủ tiền cơm hoặc trời đổ mưa dầm đành nằm nhà thở dài.
Nghề này giúp dọn bớt nhà cửa gọn gàng mà không phí phạm các thứ đồ bị vất ra thùng rác vì ve chai mua thượng vàng hạ cám. Từ báo cũ, chai lọ… đến sắt thép, tủ lạnh, tivi…
Vựa ve chai thu mua tất cả rồi phân loại sau. Mặt tiền vựa bao giờ cũng chất đống các chồng carton cao nghệu, bao sắt vụn, lon nước ngọt đập dẹp chất đống… Mỗi người mua ve chai chỉ bán hàng cho một vựa quen. Ðể giữ chân khách hàng, tới cuối năm, bao giờ chủ vựa cũng tặng chị ve chai vé tàu xe về quê ăn Tết.
Tuy nhiên không phải thứ nào chị ve chai cũng mang thẳng ra vựa. Gặp một gia đình dọn ra đống tạp chí, sách báo đóng bụi lâu ngày, chị đẩy liền ra tiệm sách cũ. Sau khi ở đó lựa chọn từng cuốn, dĩ nhiên trả giá cao hơn, phần còn lại mới mang tới vựa cân ký. Nhiều người đôi khi tìm được một vài cuốn sách đáng giá trong mớ sách ve chai đó. Cũng vậy, quạt máy hay bàn ủi cũ thay vì cân sắt thì mang ra tiệm đồ điện khiến cuộc đời của những món đồ được kéo dài thêm tuổi thọ.
Ve chai thời nay nhiều phần tân tiến. Gặp các mối quen, tiệm tạp hóa thải ra các thùng hàng, quán ăn bán lon nước ngọt rỗng hay trường học bán giấy vụn… Chị ve chai để lại số điện thoại để khách hàng gọi đến. Cứ thế mà góp nhặt từng ký giấy, từng lon nước ngọt…
May mắn nhất là có mối với văn phòng hành chính, sở làm văn phòng. Mỗi tháng hay ba tháng ghé định kỳ một lần. Giấy má hết hạn lưu trữ nếu theo nguyên tắc hủy bỏ thì phí nên thường kêu ve chai tới giải quyết. Ðáng lẽ bán cho vựa để đi tới nhà máy tái chế giấy thì chị ve chai tiếc chồng giấy trông còn mới mẻ, sạch sẽ. Theo thường lệ, chị tìm chỗ tiêu thụ giá cao hơn. Bởi thế, thỉnh thoảng nhìn tờ giấy gói xôi hay bọc ổ bánh mì mới thấy có khi là tờ vay nợ, một danh sách đầy đủ tên tuổi, địa chỉ, điện thoại, email hoặc một công văn khẩn…
Nghề ve chai không thấy dân thành phố làm mà hầu hết toàn dân ngoại tỉnh. Một vài người tha phương vào Saigon kiếm ăn được sẽ quay về quê gọi gia đình, họ hàng, bạn bè.
Vì thế trong lĩnh vực hàng rong mới thấy toàn người Phú Yên, Khánh Hòa bán vé số, gánh hàng tạp hóa và bánh tráng trộn nói tiếng Quảng và Bình Ðịnh chuyên mua ve chai.
Chị Thủy ở Bến Lức, Long An vốn là nông dân. Ba công ruộng bị giải tỏa nên chị trở nên thất nghiệp, không biết làm gì. Hằng ngày chồng chạy xe gắn máy vào thành phố phụ một tiệm sửa xe, chị quá giang theo, đến sẩm tối chồng chở về, xe hàng gửi lại ở chợ Bàu Sen. Nhờ lanh lẹn, bặt thiệp, chị khoe có bữa mua cả tủ lạnh, quạt máy, bàn ghế… Những thứ vụn vặt hoặc cũ quá, khách hàng cho luôn không cần bán. Thay vì mất công khuân đi, có chị ve chai dọn giùm đồ thật tốt nên nhiều gia đình cũng chẳng cần kỳ kèo giá cả.
Còn lại hầu hết đều là dân Bình Ðịnh. Ở khu vực Cầu Muối tập trung có đến sáu, bảy chục chị đồng hương Bình Ðịnh.
Ở đấy, họ thuê chỗ ngủ, năm ngoái mười ngàn một tối nhưng năm nay đã tăng lên mười hai ngàn. Khu này còn sót lại vài căn nhà cũ kỹ từ thời Tây sâu hun hút vài chục mét nên mới rộng chỗ cho thuê giá rẻ như vậy.
Chiếc xe gởi gần đó năm ngàn một ngày. Những chiếc xe có thể lồng vào nhau nên không choán chỗ lắm ở quận 1 là nơi đất quý như vàng.
6 giờ sáng, họ dậy, đến 7 giờ thì mấy chục con người bắt đầu đẩy xe tỏa đi khắp hướng. Họ tự chia địa bàn với nhau. Người vào Saigon trước thì đi quanh quẩn quận 1, quận 5. Người vào sau chịu khó đi xa hơn, qua quận 7, quận 8. Nhưng dù đi xa hay gần thì đến 5 giờ chiều, tất cả đều trở về tấp nập cân hàng ở vựa. Chủ vựa mở cửa đến tận mười giờ tối để phân loại, đóng gói hàng nhưng chỗ gửi xe lại đóng cửa sớm. Vì thế người mua ve chai không thể đi đến tối mịt được. Lắm lúc chị ve chai gặp một gia đình dọn dẹp nhà, mua được cả xe hàng nhưng muộn quá đành đổ hàng ra góc đường vắng đợi mai mang đi cân sau.
Một chị gốc Phù Cát kể chuyện:
- Nhà tôi có mấy sào ruộng, lúa gặt chỉ đủ gạo ăn trong gia đình. Chồng tôi khi có việc thì phụ hồ, ngoài ra trông nom mấy con bò thịt và đàn gà. Con gái lớn học đại học và thuê nhà trọ ở Thủ Ðức, con nhỏ mới học lớp Năm.
Lợi tức dưới quê chỉ đủ gói ghém tạm sống. Còn để nuôi các con ăn học thì một người phải rời quê. Công việc phiêu bạt mưu sinh đó được đặt trên vai người phụ nữ. Cứ ba tháng chị về quê một lần, ở một tháng phụ làm ruộng rồi lại trở vào Saigon.
Chủ nhà không cho nấu nướng, hàng trăm người xếp cá hộp còn không đủ chỗ nằm, lấy đâu bếp núc cho từng ấy người nấu nướng nên các chị phải ăn bên ngoài cả ba bữa.
Chị tính toán, “Mỗi ngày chi 50,000 cho ăn uống thôi. Vào ngày rằm hay mồng một thì ăn cơm miễn phí do nhà chùa tổ chức. Trừ chi phí, trung bình ngày nắng bù ngày mưa cũng kiếm được khoảng 2 triệu một tháng”.
Ði xa thật nhớ nhà nên ai nấy lúc nào cũng mong ngóng ngày về. Xe đò nếu đi chậm hết một ngày một đêm mới về tới nơi. Vé mua chính thức trong bến xe bao giờ cũng cao hơn một chút nên các chị đều ra ngoài lộ đón xe dù. Do đi thường xuyên nên nhà xe quen mặt, bao giờ cũng lấy giá rẻ hơn khách bình thường một chút.
Ngày Tết, giá vé cao từng ngày nhưng đa số đều cố gắng ở lại tối đa. Những ngày cuối năm, mọi người lo dọn dẹp nhà cửa nên lại là mùa của ve chai mua vét. Thành thử sát Tết muộn, bến xe dù toàn đứng đợi đầy các chị ve chai Bình Ðịnh.
Từ những chiếc xe ba gác ve chai nhỏ bé lầm lũi, đã nuôi lớn bao người con và chèo chống được cho bao gia đình.
[RIGHT]Hàm Anh
[/RIGHT]